പട്ടി, കണ്ടി, കക്കോടൻ...

 പട്ടി, കണ്ടി, കക്കോടൻ, കക്കോടി.

******

ഇത് പാലക്കാട് കണ്ണാടി പഞ്ചായത്തിൽ ജീവിച്ചിരുന്നവരുടെയും ജീവിക്കുന്നവരുടെയും പേരാണ്. വില്യം ഷേക്സ്പിയറിന്റെ കാലം മുതൽ കേൾക്കാൻ തുടങ്ങിയതാണ് ഒരു പേരിലെന്തിരിക്കുന്നുവെന്ന്,  പേരിൽ എല്ലാം ഉണ്ടായിരുന്നു. ഒരു വ്യക്തിയുടെ ജാതി, മതം, മതേതരത്വം, സംസ്കാരം, അവരുടെ ജീവിത കാലഘട്ടം. സാമൂഹ്യ വ്യവസ്ഥിതി വരെ. 

പട്ടിയും കണ്ടിയും 25 വർഷം മുമ്പ് മരണമടഞ്ഞു. കക്കോടൻ 82 ആം വയസ്സിലും വാച്ച്മാനായി ജോലി ചെയ്യുന്നു. കക്കോടി രണ്ടാഴ്ച മുമ്പ് മരണമടഞ്ഞു.

എന്റെ അടുത്ത സുഹൃത്തുക്കളോട് മേല്പറഞ്ഞ പേരുകൾ പറഞ്ഞപ്പോൾ അവർക്ക് വിശ്വാസം വന്നില്ല. തെളിയിക്കാൻ പറഞ്ഞു.പുതിയ തലമുറ ഇതറിയണം. അന്നത്തെ സാമൂഹ്യ വ്യവസ്ഥയെയും, കേരളം കടന്നു വന്ന കനൽവഴികളെയും.

പേര് പോലും ഇഷ്ടമുള്ളത് ഇടാൻ കഴിയാത്ത സമൂഹം.ജന്മിത്വത്തിന്റെ അധീശത്വം.1957ലെ ഇ.എം.എസ്.ഗവണ്മെന്റ് തുടങ്ങി വച്ച ഭൂപരിഷ്ക്കരണ നിയമവും വിദ്യാഭ്യാസ ബില്ലും ജന്മിത്വത്തിന്റെ നാരായവേര് പിഴുതെറിഞ്ഞു.കേരളീയ സമൂഹം മാറി മറിഞ്ഞു. 

ഇനിയൊരിക്കലും നാമകരണം ചെയ്യാൻ സാധ്യതയില്ലാത്ത കണ്ണാടിയിലുള്ള പഴയ പേരുകളിലേക്ക് ഒരു എത്തിനോട്ടം.

അയ്യ ,അയ്യൻ,അയ്യാവു, അപ്പു, അപ്പാവു, അപ്പുക്കുട്ടൻ, അപ്പുമണി, അപ്പുച്ചാമി, അമ്മു. അമ്മുതായി, ആറു, ആറായി, ആറുക്കുട്ടി, ആറുമുഖൻ, ആറുച്ചാമി, ആവളി, ആണ്ടി, ആണ്ടൻ, ആണ്ടവൻ

ഇട്ടൻ, ഇട്ടിപ്പോതി,ഇടുമ്പൻ,ഈച്ചരൻ,

എരവൻ, ഏമുരൻ, ഐച്ചി. 

ഊട്ടൻ, ഉണ്ണിക്കൻ.

കണ്ണ, കണ്ണു,കണ്ണി, കറുപ്പൻ, കറുപ്പി ,കണ്ടു, കണ്ടൻ, കണ്ടപ്പൻ, കണ്ടൻകുട്ടി, കണ്ടുണ്ണി, കണ്ടരാമി, കണ്ടമുത്തൻ,കണ്ടച്ചാമി, കരുമി, കരുമൻ, കരുമാണ്ടി, കണ്ടായി, കണ്ടങ്കാളി, കണ്ടൻപഴണി, കാളു, കാളി, കാമ്പി, കാമ്പൻ, കാളൻ, കാളിയപ്പൻ, കാവി, കാടൻ, കാശു ,കാശി,കുപ്പ, കുപ്പായി, കുപ്പൻ,കുപ്പാണ്ടി, കുള്ളി, കുള്ളൻ, കുട്ടിയപ്പു, കുഞ്ചു, കുഞ്ചി, കുഞ്ചൻ, കുഞ്ചപ്പൻ, കുഞ്ചുണ്ണി, കുഞ്ചുക്കണ്ടൻ, കഞ്ചുവേലൻ, കുഞ്ചിപ്പെട്ട, കുഞ്ചുക്കൊറ്റൻ, കുഞ്ഞുകുട്ടൻ, കഞ്ചുകുട്ടൻ, കുഞ്ചേലൻ, കുഞ്ചുമായാണ്ടി, കുഞ്ചാറു, കുപ്പേലൻ, കുപ്പുണ്ണി, കുട്ടായി, കുട്ടിച്ചാമി, കുഞ്ചുവെള്ള, കുന്നൻ, കിട്ട, കിട്ടു, കിട്ടുച്ചാമി, കൊറ്റു, കൊറ്റൻ, കൊച്ച,കൊലവൻ, കൊലവാണ്ടി, കൊമ്പൻ, കൊന്നി, കേലി, കേലു,കേലൻ, കേത്തൻ, കോച്ചി, കോച്ചൻ, കോത, കോമ്പി, കോമ്പൻ, കോശു, കോരി, കോതേലൻ, കോതരാമി, 

ചക്കി, ചണ്ടൻ, ചങ്കൻ, ചങ്കിലി, ചാത്ത, ചാത്തു, ചാത്തി, ചാത്തൻ, ചാമി, ചാമു, ചാമുണ്ണി, ചാമുക്കുട്ടൻ,ചാമിയാർ, ചാമിയപ്പൻ, ചാമിക്കുട്ടി, ചിപ്പു ,ചിപ്ര, ചിന്ന, ചിന്നൻ, ചിപ്പുമണി, ചീരു, ചീർമ്പൻ, ചുക്കൻ, ചുക്കാണ്ടി, ചെല്ല, ചെല്ലൻ, ചെള്ളി, ചൊവ്വുട്ടി, ചൊക്കി, ചൊക്കൻ, ചേന്തി, ചേമ്പൻ.

തത്ത, തത്തമണി, തങ്ക, തങ്കു, തമ്പു,തായു, തായൻ, തായങ്കൻ, തില്ല, തീത്തു, തീത്തി, തീത്തൻ, തീത്തുണ്ണി, തീത്തായി, തെയ്യൻ, തെയ്യാലൻ, തേവൻ, തോലൻ

പട്ടു, പട്ടൻ,പള്ളി, പഞ്ചു,പങ്ങി, പങ്ങൻ, പങ്ങുണ്ണി, പങ്ങിമുത്തൻ, പഴണി, പഴണിമല, പഴണൻ, പഴണിയപ്പൻ, പഴണേലൻ, പട്ടിവേലൻ, പരുക്കൻ,പകാൻ,പാറു,പാലൻ, പാച്ചി, പിച്ചൻ,പുതുക്കളൻ, പൂക്കളൻ, പൂശാരി,പെട്ട, പൊന്നൻ, പൊന്നാണ്ടി, പൊന്മല ,പൊന്നു, പൊന്നുമണി, പൊന്നുക്കുട്ടി, പേച്ചി. 

മല്ലി, മല്ലൻ, മല്ലു, മല്ലുണ്ണി,മരുതൻ, മണപ്പുളി, മലയൻ, മയിലൻ, മാലി,മാലൻ, മാളു, മാതു, മായപ്പു, മായൻ, മായാണ്ടി, മുണ്ടൻ, മുണ്ടി, മുനിയൻ, മുനിയാണ്ടി, മുരുകാണ്ടി, മൂക്കൻ, മൊട്ട.,

നാകു, നാവു ,നാഗ, നാഗൻ, നാഗപ്പൻ, നാഗുണ്ണി, നാച്ചി, നഞ്ചൻ, നഞ്ചപ്പൻ, നാണി, നാണു, നാണപ്പൻ, നാകേലൻ,

നായാടി നീലി, നീലു, നീലൻ,നീലാണ്ടൻ 

രക്കി,രക്കൻ,രക്കാണ്ടി, രാമാണ്ടി.

വള്ളി, വള്ളിത്തായ് .വീരൻ, വീമ്പൻ, വീമ്പാളൻ വീമ്പായി, വെള്ള വെള്ളായി, വെള്ളപ്പൻ, വെള്ളച്ചി, വെള്ളാനി, വേല, വേലൻ, വേശ,വേശു, വേലു, വേലുച്ചാമി വേലപ്പൻ, വേലിയപ്പൻ, വേലനാകൻ. 

ശങ്കരൻ, ശങ്കിലി, ശിങ്കാരി.

എല്ലാ പഞ്ചായത്തുകളിലും ഇത്തരം പേരുകൾ കാണാൻ കഴിയും. 

ഇന്ന് അക്ഷരമാലക്രമത്തിൽ പേരുകൾ അർത്ഥത്തോട് കൂടി പുസ്തക കടയിൽ നിന്ന് വാങ്ങാൻ കിട്ടും. ഗൂഗിളിൽ സെർച്ച് ചെയ്താലും മതി. 

സ്വന്തം പേരും രക്ഷിതാവിന്റെ പേരും ഗസറ്റ് വിജ്ഞാപനത്തിലൂടെ മാറ്റിയവരുമുണ്ട്. അവരെ കുറ്റപ്പെട്ടത്താനാവില്ല. പരിഷ്കൃത സമൂഹത്തിൽ എങ്ങനെ ആ പേര് പറയും.

ഇന്ന് ഇഷ്ടപ്പെട്ട പേരിടാൻ കേരളത്തിൽ എല്ലാവർക്കും സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്.

കേരളപ്പിറവിയുടെ 61ആം വാർഷികം ആഘോഷിക്കാൻ തയ്യാറെടുക്കുമ്പോൾ കേരള ചരിത്രത്തിലേക്ക് ഒരു തിരിഞ്ഞുനോട്ടം അനിവാര്യമാണ്.

 S.RadhaKrishnan Kannadi, കണ്ടി, കക്കോടൻ, കക്കോടി.

**********************************

ഇത് പാലക്കാട് കണ്ണാടി പഞ്ചായത്തിൽ ജീവിച്ചിരുന്നവരുടെയും ജീവിക്കുന്നവരുടെയും പേരാണ്. വില്യം ഷേക്സ്പിയറിന്റെ കാലം മുതൽ കേൾക്കാൻ തുടങ്ങിയതാണ് ഒരു പേരിലെന്തിരിക്കുന്നുവെന്ന്, പേരിൽ എല്ലാം ഉണ്ടായിരുന്നു. ഒരു വ്യക്തിയുടെ ജാതി, മതം, മതേതരത്വം, സംസ്കാരം, അവരുടെ ജീവിത കാലഘട്ടം. സാമൂഹ്യ വ്യവസ്ഥിതി വരെ. 

പട്ടിയും കണ്ടിയും 25 വർഷം മുമ്പ് മരണമടഞ്ഞു. കക്കോടൻ 82 ആം വയസ്സിലും വാച്ച്മാനായി ജോലി ചെയ്യുന്നു. കക്കോടി രണ്ടാഴ്ച മുമ്പ് മരണമടഞ്ഞു.

എന്റെ അടുത്ത സുഹൃത്തുക്കളോട് മേല്പറഞ്ഞ പേരുകൾ പറഞ്ഞപ്പോൾ അവർക്ക് വിശ്വാസം വന്നില്ല. തെളിയിക്കാൻ പറഞ്ഞു.പുതിയ തലമുറ ഇതറിയണം. അന്നത്തെ സാമൂഹ്യ വ്യവസ്ഥയെയും, കേരളം കടന്നു വന്ന കനൽവഴികളെയും.

പേര് പോലും ഇഷ്ടമുള്ളത് ഇടാൻ കഴിയാത്ത സമൂഹം.ജന്മിത്വത്തിന്റെ അധീശത്വം.ഭൂപരിഷ്കരണ നിയമവും, വിദ്യാഭ്യാസ ബില്ലും ജന്മിത്വത്തിന്റെ നാരായവേര് പിഴുതെറിഞ്ഞു.കേരളീയ സമൂഹം മാറി മറിഞ്ഞു. 

ഇനിയൊരിക്കലും നാമകരണം ചെയ്യാൻ സാധ്യതയില്ലാത്ത കണ്ണാടിയിലുള്ള പഴയ പേരുകളിലേക്ക് ഒരു എത്തിനോട്ടം.

അയ്യ ,അയ്യൻ,അയ്യാവു, അപ്പു, അപ്പാവു, അപ്പുക്കുട്ടൻ, അപ്പുമണി, അപ്പുച്ചാമി, അമ്മു. അമ്മുതായി, ആറു, ആറായി, ആറുക്കുട്ടി, ആറുമുഖൻ, ആറുച്ചാമി, ആവളി, ആണ്ടി, ആണ്ടൻ, ആണ്ടവൻ

ഇട്ടൻ, ഇട്ടിപ്പോതി,ഇടുമ്പൻ,ഈച്ചരൻ,

എരവൻ, ഏമുരൻ, ഐച്ചി. 

ഊട്ടൻ, ഉണ്ണിക്കൻ.

കണ്ണ, കണ്ണു,കണ്ണി, കറുപ്പൻ, കറുപ്പി ,കണ്ടു, കണ്ടൻ, കണ്ടപ്പൻ, കണ്ടൻകുട്ടി, കണ്ടുണ്ണി, കണ്ടരാമി, കണ്ടമുത്തൻ,കണ്ടച്ചാമി, കരുമി, കരുമൻ, കരുമാണ്ടി, കണ്ടായി, കണ്ടങ്കാളി, കണ്ടൻപഴണി, കാളു, കാളി, കാമ്പി, കാമ്പൻ, കാളൻ, കാളിയപ്പൻ, കാവി, കാടൻ, കാശു ,കാശി,കുപ്പ, കുപ്പായി, കുപ്പൻ,കുപ്പാണ്ടി, കുള്ളി, കുള്ളൻ, കുട്ടിയപ്പു, കുഞ്ചു, കുഞ്ചി, കുഞ്ചൻ, കുഞ്ചപ്പൻ, കുഞ്ചുണ്ണി, കുഞ്ചുക്കണ്ടൻ, കഞ്ചുവേലൻ, കുഞ്ചിപ്പെട്ട, കുഞ്ചുക്കൊറ്റൻ, കുഞ്ഞുകുട്ടൻ, കഞ്ചുകുട്ടൻ, കുഞ്ചേലൻ, കുഞ്ചുമായാണ്ടി, കുഞ്ചാറു, കുപ്പേലൻ, കുപ്പുണ്ണി, കുട്ടായി, കുട്ടിച്ചാമി, കുഞ്ചുവെള്ള, കുന്നൻ, കിട്ട, കിട്ടു, കിട്ടുച്ചാമി, കൊറ്റു, കൊറ്റൻ, കൊച്ച,കൊലവൻ, കൊലവാണ്ടി, കൊമ്പൻ, കൊന്നി, കേലി, കേലു,കേലൻ, കേത്തൻ, കോച്ചി, കോച്ചൻ, കോത, കോമ്പി, കോമ്പൻ, കോശു, കോരി, കോതേലൻ, കോതരാമി, 

ചക്കി, ചണ്ടൻ, ചങ്കൻ, ചങ്കിലി, ചാത്ത, ചാത്തു, ചാത്തി, ചാത്തൻ, ചാമി, ചാമു, ചാമുണ്ണി, ചാമുക്കുട്ടൻ,ചാമിയാർ, ചാമിയപ്പൻ, ചാമിക്കുട്ടി, ചിപ്പു ,ചിപ്ര, ചിന്ന, ചിന്നൻ, ചിപ്പുമണി, ചീരു, ചീർമ്പൻ, ചുക്കൻ, ചുക്കാണ്ടി, ചെല്ല, ചെല്ലൻ, ചെള്ളി, ചൊവ്വുട്ടി, ചൊക്കി, ചൊക്കൻ, ചേന്തി, ചേമ്പൻ.

തത്ത, തത്തമണി, തങ്ക, തങ്കു, തമ്പു,തായു, തായൻ, തായങ്കൻ, തില്ല, തീത്തു, തീത്തി, തീത്തൻ, തീത്തുണ്ണി, തീത്തായി, തെയ്യൻ, തെയ്യാലൻ, തേവൻ, തോലൻ

പട്ടു, പട്ടൻ,പള്ളി, പഞ്ചു,പങ്ങി, പങ്ങൻ, പങ്ങുണ്ണി, പങ്ങിമുത്തൻ, പഴണി, പഴണിമല, പഴണൻ, പഴണിയപ്പൻ, പഴണേലൻ, പട്ടിവേലൻ, പരുക്കൻ,പകാൻ,പാറു,പാലൻ, പാച്ചി, പിച്ചൻ,പുതുക്കളൻ, പൂക്കളൻ, പൂശാരി,പെട്ട, പൊന്നൻ, പൊന്നാണ്ടി, പൊന്മല ,പൊന്നു, പൊന്നുമണി, പൊന്നുക്കുട്ടി, പേച്ചി. 

മല്ലി, മല്ലൻ, മല്ലു, മല്ലുണ്ണി,മരുതൻ, മണപ്പുളി, മലയൻ, മയിലൻ, മാലി,മാലൻ, മാളു, മാതു, മായപ്പു, മായൻ, മായാണ്ടി, മുണ്ടൻ, മുണ്ടി, മുനിയൻ, മുനിയാണ്ടി, മുരുകാണ്ടി, മൂക്കൻ, മൊട്ട.,

നാകു, നാവു ,നാഗ, നാഗൻ, നാഗപ്പൻ, നാഗുണ്ണി, നാച്ചി, നഞ്ചൻ, നഞ്ചപ്പൻ, നാണി, നാണു, നാണപ്പൻ, നാകേലൻ,

നായാടി നീലി, നീലു, നീലൻ,നീലാണ്ടൻ 

രക്കി,രക്കൻ,രക്കാണ്ടി, രാമാണ്ടി.

വള്ളി, വള്ളിത്തായ് .വീരൻ, വീമ്പൻ, വീമ്പാളൻ വീമ്പായി, വെള്ള വെള്ളായി, വെള്ളപ്പൻ, വെള്ളച്ചി, വെള്ളാനി, വേല, വേലൻ, വേശ,വേശു, വേലു, വേലുച്ചാമി വേലപ്പൻ, വേലിയപ്പൻ, വേലനാകൻ. 

ശങ്കരൻ, ശങ്കിലി, ശിങ്കാരി.

എല്ലാ പഞ്ചായത്തുകളിലും ഇത്തരം പേരുകൾ കാണാൻ കഴിയും. 

ഇന്ന് അക്ഷരമാലക്രമത്തിൽ പേരുകൾ അർത്ഥത്തോട് കൂടി പുസ്തക കടയിൽ നിന്ന് വാങ്ങാൻ കിട്ടും. ഗൂഗിളിൽ സെർച്ച് ചെയ്താലും മതി. 

സ്വന്തം പേരും രക്ഷിതാവിന്റെ പേരും ഗസറ്റ് വിജ്ഞാപനത്തിലൂടെ മാറ്റിയവരുമുണ്ട്. അവരെ കുറ്റപ്പെട്ടത്താനാവില്ല. പരിഷ്കൃത സമൂഹത്തിൽ എങ്ങനെ ആ പേര് പറയും.

ഇന്ന് ഇഷ്ടപ്പെട്ട പേരിടാൻ കേരളത്തിൽ എല്ലാവർക്കും സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്.

കേരളപ്പിറവിയുടെ 61ആം വാർഷികം ആഘോഷിക്കാൻ തയ്യാറെടുക്കുമ്പോൾ കേരള ചരിത്രത്തിലേക്ക് ഒരു തിരിഞ്ഞുനോട്ടം അനിവാര്യമാണ്.

 S.RadhaKrishnan Kannadi

ഇടശ്ശേരി കണ്ടെടുത്ത അക്കിത്തം...

വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് പൊന്നാനിയിൽ ഒരു ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ മാസ്റ്റർ കവിത എഴുതുന്ന ഒരു നമ്പൂതിരിക്കുട്ടിയെയുംകൂട്ടി വക്കീൽ ഗുമസ്തനായ ഇടശ്ശേരിയുടെ മുമ്പിലെത്തി. ആവശ്യം ഇതായിരുന്നു. ‘’ഗോയ്‌ന്നാരേ, ഈ കുട്ടി കുറേശ്ശെ കവിതകൾ എഴുതും. ഒന്നു ശ്രദ്ധിക്കണം.’’ കൊണ്ടുപോയിരുന്ന കവിത വായിച്ച് ഇടശ്ശേരി ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ നായർ മാഷോട് പറഞ്ഞു. ‘‘കുഴപ്പമില്ല മാഷേ, ഞാൻ ശ്രദ്ധിച്ചോളാം. ഇയാൾക്ക് ചിരിക്കാനറിയാം,’’ ചിരിക്കാനും കരയാനും അറിയുന്ന ആളേ മനുഷ്യനാകൂ എന്നും അത്തരം ഒരാൾക്കേ കവിതയെഴുതാൻ കഴിയൂ എന്നും ഉറച്ചു വിശ്വസിച്ച ആളായിരുന്നല്ലോ ഇടശ്ശേരി. തുടർന്ന് നമ്പൂരിക്കുട്ടിയോട് ഇങ്ങനെയും പറഞ്ഞു: ‘‘കാലിന്നടിയിൽ നിധിയുണ്ടായാൽ പോരാ നമ്പൂരീ, അതു കാണാനുള്ള കണ്ണും വേണം’’. എന്നിട്ട് കൊണ്ടുവന്ന കവിത തിരുത്തിക്കൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. ആ നമ്പൂരിക്കുട്ടി പിന്നീട് കാലിന്നടിയിലെ നിധി കണ്ടെത്തി; മലയാളത്തിന്റെ വരിഷ്‌ഠ കവി അക്കിത്തം അച്യുതൻ നമ്പൂതിരിയായി മാറി. ആ നമ്പൂരിക്കുട്ടി പലവട്ടം കുമരനെല്ലൂരിൽനിന്ന് പൊന്നാനിയിലേക്ക് കവിതയും കൊണ്ടു വഴി നടന്നെത്തി. നായർ വീട്ടിലെ ഭക്ഷണം നമ്പൂരിക്ക് പറ്റാത്തതുകൊണ്ട് തൊട്ടടുത്ത് കരുവാട്ട് ഇല്ലത്ത് ഊണും ഏർപ്പെടുത്തി.

അക്കിത്തം കവിയായി മാറിയതിനുപിന്നിലെ കരവിരുത് ഇടശ്ശേരിയുടേതായിരുന്നു.എന്നു പറഞ്ഞാൽ ഇടശ്ശേരി അതു സമ്മതിയ്ക്കില്ല. താനില്ലെങ്കിലും അക്കിത്തം ഉണ്ടാകും എന്ന് ഇടശ്ശേരിക്ക് അറിയാമായിരുന്നു. കാലിന്നടിയിലെ നിധി കണ്ടെത്തുന്നതിൽ വിദഗ്ധനായിരുന്നല്ലോ അദ്ദേഹം. ‘പൊന്നാനിക്കളരി’ എന്നു പിൽക്കാലത്ത് ഉറൂബ് പേരിട്ടു വിളിച്ച സ്‌കൂളിലാണ് അക്കിത്തം കവിത പഠിച്ചത്. ‘മർത്ത്യൻ സുന്ദരനാ’ണ് എന്നതാണല്ലോ ‘പാവങ്ങളിൽ’ നിന്നും പഠിച്ച ആ കളരിക്കാരുടെ മതം. ഉറൂബ് ഈ സ്‌കൂളിൽ പഠിച്ചാണ് ‘സുന്ദരികളും സുന്ദരന്മാരും’ എഴുതിയത്.

‘‘ഒരു കണ്ണീർക്കണം മറ്റുള്ളവർക്കായ് ഞാൻപൊഴിക്കവേ ഉദിക്കയാണെന്നാത്മാവിൽ ആയിരം സൗരമണ്ഡലം’’എന്ന് അക്കിത്തം എഴുതുന്നതും ആ സ്‌കൂളിൽ പഠിച്ചുകൊണ്ടു തന്നെ.

മറ്റുള്ളവർക്കായി ഒരു കണ്ണീർക്കണം പൊഴിക്കവേ മനസ്സിൽ ആയിരം സൗരമണ്ഡലങ്ങൾ ഉദിക്കുന്നു എന്നും, ഒരു പുഞ്ചിരി മറ്റുള്ളവർക്കായി ചെലവാക്കവേ ഹൃദയത്തിൽ നിത്യനിർമ്മല പൗർണമി ഉണ്ടാവുന്നു എന്നും അക്കിത്തം എഴുതുന്നു. ഒരു പക്ഷെ കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിൽ മലയാളം ഏറ്റവും വലിയ വിപരീത ലക്ഷണ എഴുതിയതും അക്കിത്തംതന്നെ.

‘‘വെളിച്ചം ദുഃഖമാണുണ്ണീ
തമസ്സല്ലോ സുഖപ്രദം’’
‘‘നിരത്തിൽ കാക്ക കൊത്തുന്നൂ
ചത്തപെണ്ണിന്റെ കണ്ണുകൾ
മുലചപ്പി വലിക്കുന്നൂ
നരവർഗ നവാതിഥി’’

എന്ന് ചൂഷണം ജന്മസിദ്ധമായ നരവർഗ്ഗ നവാതിഥിയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് വെളിച്ചമല്ല ഇരുട്ടാണ് സുഖപ്രദം എന്ന വിപരീത ലക്ഷണ രൂപം കൊള്ളുന്നത്. ‘‘നിരുപാധികമായ സ്‌നേഹം’’ എന്ന വാക്ക് അക്കിത്തത്തിന് പ്രിയപ്പെട്ടതാണ്. ‘നിരുപാധികമാം സ്‌നേഹം, ബലമായി വരും’ എന്ന് ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ഇതിഹാസത്തിലും

‘‘മതമേതാകിലുമെന്തേ മനുജാത്മാവേ
കരഞ്ഞിരക്കുന്നേൻ
നിരുപാധികമാം സ്‌നേഹം
നിന്നിൽ പൊട്ടിക്കിളർന്നുപൊന്തട്ടെ’’

എന്ന് മറ്റൊരു കവിതയിലും അക്കിത്തം എഴുതുന്നുണ്ട്. ഉപാധികളില്ലാത്ത സ്‌നേഹം–- - അതാണ് അക്കിത്തത്തിന്റെ കവിതയുടെ അടിക്കല്ല്. ഗാന്ധിയോ മാർക്‌സോ? രക്തരൂഷിത വിപ്ലവമോ മനുഷ്യത്വത്തിന്റെ സ്‌നേഹസുന്ദരപാതയോ? കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിലെ കവിതയെ മഥിച്ച വിപരീത ദ്വന്ദ്വങ്ങളിൽ ഒന്ന് ഇതായിരുന്നു. ഈ ചോദ്യം മൂന്നു കവിതകൾക്ക് ജന്മം നൽകി. വൈലോപ്പിള്ളിയുടെ ‘കുടിയൊഴിക്കൽ ’, അക്കിത്തത്തിന്റെ ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ഇതിഹാസം, ഇടശ്ശേരിയുടെ ‘ബുദ്ധനും ഞാനും നരിയും’ , ‘ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ഇതിഹാസം’ കമ്യൂണിസ്റ്റ് വിരുദ്ധ രചനയാണോ? അങ്ങിനെയും സംശയിച്ചവരുണ്ട്. കമ്യൂണിസത്തെക്കുറിച്ച് പലതരം തെറ്റിദ്ധാരണകൾ ഉയർന്ന കാലമാണത്. പക്ഷെ മലയാളത്തിൽ മാർക്‌സിയൻ അന്യവൽക്കരണം (ഏലിയനേഷൻ) എന്ന ആശയത്തിന് ഏറ്റവും ലളിതമായ വ്യാഖ്യാനം പിറന്നത് അക്കിത്തത്തിലൂടെയാണ്.

‘‘എന്റെയല്ലെന്റെയല്ലീക്കൊമ്പനാനകൾ/ എന്റെയല്ലീ മഹാക്ഷേത്രവും മക്കളേ ’’

ആനപ്പുറത്ത് തിടമ്പെഴുന്നള്ളിച്ച് ഇരിക്കുന്ന മേൽശാന്തിയോട് താഴെനിന്ന് കുട്ടികൾ കെഞ്ചുന്നു. എന്നെയും ആനപ്പുറത്തു കയറ്റണം, എന്നെയു മെന്നെയുമെന്നെയും അപ്പോഴാണ് മേൽശാന്തി ഓർക്കുന്നത് ഈ അമ്പലം തന്റെയാണോ, ഈ ആനകൾ തന്റെയാണോ–- - തന്റെ തൊഴിലിൽനിന്ന് അന്യനാകുന്ന തൊഴിലാളിതന്നെയാണ് പണ്ടെത്തെ മേൽശാന്തി.

ആരും അധികം ശ്രദ്ധിക്കാത്ത ഒരു കവിതയുണ്ട് അക്കിത്തത്തിന്റെ - ഡ്രൈവർ കുളന്തൈ - ഒരു കുട്ടിക്കവിതയെന്നു തോന്നിപ്പിക്കുന്ന വലിയ കവിത ഷൊർണൂരെ തീവണ്ടിയാപ്പീസിൽ തീവണ്ടി കാണാൻ ചെന്നുനിൽക്കുന്ന ഒരു നമ്പൂരിക്കുട്ടി –- പാവുമുണ്ടും പട്ടുകോണകവുമായി എത്തിയ ഒരു പാവം. ഡ്രൈവർമാർ വണ്ടിയിൽനിന്ന് ഇറങ്ങിപ്പോയ നേരത്ത് അയാൾ എൻജിൻ മുറിയിൽ കയറുന്നു.

‘‘എന്തോ ചിലത് തിരിഞ്ഞിരിക്കാം, കുറച്ചെന്തോ ചിലത് വലിഞ്ഞിരിക്കാം’’. ഉണ്ടായതെന്താണെന്നറിഞ്ഞു കൂട. വണ്ടി ഓടാൻ തുടങ്ങി. എൻജിൻ മുറിയിൽ ഒരു പാവം കുട്ടിയുമായി. കുറെ ചെല്ലുമ്പോൾ കൽക്കരി തീർന്നിട്ടാകാം വണ്ടി താനേ നിന്നുപോയി. ഇപ്പോൾ വണ്ടി തമിഴ്‌നാട്ടിലാണ്.വണ്ടി നിർത്തി രക്ഷപ്പെട്ട സന്തോഷത്തിൽ കുട്ടി. തന്റെ തന്നെ കൈപ്പിടിയിൽ ഒതുങ്ങാത്ത ശാസ്ത്ര–-സാങ്കേതിക വിദ്യകളുടെ ലോകത്ത്‌ പകച്ചുനിൽക്കുന്ന മനുഷ്യന്റെ പ്രതിബിംബമായി മാറുന്നു ആ കുട്ടി. അക്കിത്തത്തിന്റെ കുട്ടിക്കവിതകൾ എത്രമേൽ ഹൃദ്യവും ആലോചനാമൃതവുമാണെന്ന്‌ സൂചിപ്പിക്കുകമാത്രം ചെയ്യുന്നു. ‘‘ഈ ഏട്ടത്തി നുണയേ പറയൂ’’ പോലുള്ള ഒന്നാംതരം നാടകങ്ങളും അക്കിത്തത്തിന്റേതായുണ്ട്.

‘‘ഉപ്പുകല്ലിനായ്, ഉരിയരിച്ചോറിനായ് ’’അലയുന്ന മനുഷ്യനാണ് അക്കിത്തത്തിന്റെ കവിതയിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. അത് പലപ്പോഴും താൻ തന്നെയാണുതാനും.
‘‘പടിക്കലെ കണ്ടം കൊയ്യണ തെവസം പാലക്കാട്ട് പടിച്ചന്ന തമ്പ്രാൻ നാട്ടില് വന്നേ കൊയ്ത്ത് കാണാൻ’’ എന്ന് സാധാരണക്കാരന്റെ ഭാഷയിലും എഴുതാൻ അക്കിത്തത്തിന് അറിയാം.

മലയാളത്തിന് ആറാമത് ജ്ഞാനപീഠം അക്കിത്തത്തിലൂടെ വരുന്നു എന്നത് ഏറെ സന്തോഷകരം. ‘ഇദം ന മമ’ എന്ന് നിർമമതയോടെ ഇത് ഏറ്റുവാങ്ങാൻ അക്കിത്തത്തിന് കഴിയും.

‘‘വജ്രം തുളച്ചിരിയ്ക്കുന്ന രത്‌നങ്ങൾക്കുള്ളിലൂടെ ഞാൻ കടന്നുപോന്നൂ ഭാഗ്യത്താൽ, വെറും നൂലായിരുന്നു’’ ഞാൻ എന്ന് കാളിദാസനെ ഓർത്ത് എഴുതുന്ന ആളാണല്ലോ അക്കിത്തം. നിരുപാധികമായ സ്‌നേഹത്തിന്റെ ലോകം പുലരാൻ കാത്തിരിക്കുന്ന കവിക്ക്‌ ഒരു പാഥേയംകൂടി.

(2019 നവംബറിൽ കെ പി മോഹനൻ എഴുതിയ കുറിപ്പ്‌‌)

Bhupendranath Datta: An Invisible Revolutionary

 

He dedicated his life’s work to the people of India, especially the working classes and the peasants. Recognition never once crossed his mind. Yet, when history remembers such a person only as the ‘brother of Swami Vivekananda’, it is unfortunate, for Bhupendranath Datta’s life was also extraordinary. He was a freedom fighter, a revolutionary, an intellectual and a scholar of considerable accomplishment. Most of all, his heart was with the working classes and he worked tirelessly to get them due recognition.

Here’s a look at Bhupendranath’s life and contributions, the Bengal revolutionary movement, revolutionaries in exile, the beginnings of the Indian labour movement and communism, and Bhupendranath’s brother Vivekananda through his eyes.

The Early Years

Bhupendranath Datta was born in Calcutta on 4th September 1880. He was the youngest of seven siblings, the eldest of whom was Narendranath, who later became Swami Vivekananda.

The family lived in an old huge house at Simulia (later Simla) in North Calcutta, constructed more than a century before their time, along with many other relatives. Bhupendranath’s father, Biswanath Datta, was an attorney at the Calcutta High Court and was a man of liberal temperament, characteristic of the times when the educated classes in Bengal were embracing the new ideas being propagated by the Brahmo and other social reform movements. He was a polyglot; was interested in history and his library was choc-a-bloc with literary gems and scholarly works of history. Bhupendranath would later say that his father “was a liberal Indian with a syncretic mind. That is why his offspring became ‘radicals’ in ways of thinking”.

Bhupendranath’s mother Bhubaneswari Devi |Author

The women in the Datta family were well educated and Bhupendranath’s grandmother had written an unpublished novel in Bengali (its manuscript was lost during the family’s move to North and Central India), and his mother Bhubaneswari Devi too composed verses in Bengali. She had a fair knowledge of English and even tutored her children in English primers. She also narrated stories from Ramayana, Mahabharata, and the Puranas to her children which she knew by heart.

Bhupendranath’s brother Narendranath, seventeen years elder to him, had an all-round personality. He learnt wrestling at an akhara (traditional gymnasium), studied classical music from the masters, could play a host of instruments with ease, and exuded an easy confidence that was often mistaken for arrogance. Narendranath had intellectual interests well beyond the curriculum and even corresponded with Herbert Spencer (1820 – 1903), the leading philosopher of the time. He was fascinated with Spencer’s ideas of ‘Evolutionism’, which held that societies, just like organisms, progress through changes similar to that of a living species, and hence transition from simple to complex forms. While in college, he translated Spencer’s On Education into Bengali.

Narendranath graduated from the General Assembly’s Institution (now Scottish Church College) in Calcutta, in 1883, and worked as an articled clerk to prepare for a career as an attorney, as desired by his father. There was also a plan that he would go to England for his law studies.

But two major developments changed things irrevocably for the Datta family. One was Narendranath’s visits to Sri Ramakrishna Paramhansa, the saint and mystic who lived at the Dakshineswar Kali temple just north of the city that would subsequently change the course of his life; and the second was his father’s death in 1884. His mother’s rightful claims over the family home were dismissed by her husband’s extended family and she was forced to move with her children to her parents’ home.

Narendranath, the eldest of his siblings, tried to take care of the basic needs of his family for a couple of years after his father’s death, but his own inner calling, an outcome of being a disciple of Sri Ramakrishna, eventually led him to sever his ties with his family and pursue a monastic life. Bhupendranath later remembered that “in this dark hour of life, our maternal grandmother proved to be our mainstay. We lived with her and she looked after us till 1903”.

When Bhupen was in his teen years, his eldest brother, now the renowned Swami Vivekananda, was creating quite a stir, first in the West and then in India. During his last years, Vivekananda often shared in private conversations with close friends and disciples, his wish to retire to a small cottage with his mother, grandmother and brothers. It was a great blow to the family when Vivekananda passed away in 1902 at the age of 39.

Mahendranath Datta|Author

Bhupendranath’s second brother Mahendranath too was a fascinating person. He set off for London in 1896, when Vivekananda was there during his preaching mission in the West. He had an adventurous streak and soon disappeared into Europe and proceeded to North Africa, the Middle East and West Asia. He travelled long distances on foot and with hardly any money. He also visited Baku in Azerbaijan, then the plains of the Tigris-Euphrates in Iran and Iraq, and headed for Karachi and Kashmir. He returned to Calcutta only after learning of Vivekananda’s death, after a gap of six years. Besides Vivekananda, the other two Datta brothers too remained bachelors.

In the Bengal Revolutionary Movement

Inspired primarily by Bankim and Vivekananda’s ideas to develop strong bodies and strong minds dedicated to the nation, a sort of movement took off of physical training and discipline. Many of them had the covert goal of revolutionary action against the foreign rule. There were a number of such small groups and loose networks operating not just in Calcutta and its suburbs, but also in far-flung towns and villages of Bengal. The most important of them was the Anushilan Samiti. The Samiti was founded by a Calcutta-based barrister, Pramatha Mitra, and had as its mentors persons like Sister Nivedita and Surendranath Tagore (Rabindranath’s nephew).

Bhupendranath later remarked that “it was a truism to say that there is a correlation between Swamiji’s appeals to the young countrymen and the intensity of revolutionary urge in the minds of succeeding generations. His works, along with the writings of Mazzini and Garibaldi, were the mainspring of inspiration to the youth of India. In every gymnasium of the revolutionary networks, his work Lectures From Colombo To Almora was read. The youths were profoundly inspired by his saying,‘One is nearer to God through football than through the Gita. We want men with strong biceps’,” he wrote in his book Swami Vivekananda – Patriot-Prophet.

In this context, Bhupendranath mentions an assertion made by Romain Rolland (French Nobel Laureate and biographer of Vivekananda) that “the Indian Nationalist Movement smouldered for a long time until Vivekananda’s breath blew the ashes into flame, and erupted violently three years after his death in 1905.”

This eruption was the Swadeshi Movement, which started as a reaction to the Partition of Bengal brought about by Lord Curzon, and Bhupendranath Datta was caught in its vortex.

Bhupendranath described the intellectual climate of the time, saying, “The Bengali translations of Mazzini and Garibaldi by Jogendra Vidyabhushan and Bankim’s Anandamath ignited the Bengali mind. The more advanced amongst us would study European political thought, socialism, and follow the efforts of the Russian revolutionaries.”

There were classes held by Sakharam Deuskar, the Maharashtrian scholar and revolutionary settled in Bengal, whose book in Bengali Desher Katha was popular among the revolutionary-minded people of the times. Deuskar used to teach the cadres, politics, economics and contemporary intellectual ideas.

Jugantar Patrika Emblem|Author

Jugantar Patrika

Just around the year 1903, Bhupendra too got involved in the youth groups associated with the Anushilan Samiti. While the Samiti in Calcutta was running gymnasiums and social service programmes like night schools for the labour classes and helping in relief work when required, the more adventurous among the revolutionaries who wanted to directly attack the British machinery formed a sub-group called ‘Jugantar’. It was named after the journal they started publishing in Bengali in 1906.

Bhupendranath played a key role in editing and running the journal. The activities of the Jugantar Group had a considerable religious slant and it had become a custom to take an oath on the Hindu scriptures. Some members, however, felt this was a deterrent to non-Hindus who wanted to join the revolutionary fold. So, when he took the oath, Bhupendranath asked for scriptures from different religious traditions.

The Jugantar journal gave a clarion call to overthrow the oppressive colonial rule, saying: “The readers may think that they are weak and they lack the strength to fight the all-powerful English. The answer is, do not be afraid. Italy has wiped off the stain of slavery with blood. Is it too much to ask for a thousand young men of Bengal who are prepared to sacrifice their lives to free their motherland of stigma and slavery?”

The tone for a violent uprising was barely concealed: “Without bloodshed, the worship of the Goddess will not be accomplished. And what is the number of English officials in each district? With a firm resolve, you can bring the English Rule to an end in a single day.”

There were other journals like Bande Mataram (in English) edited first by Bipin Chandra Pal and later by Aurobindo, and Sandhya edited by Brahmabandhab Upadhyay, which too were doing their bit. When these journals did not heed the warning issued by the British administration, Bhupendranath was arrested on 5th July 1907 and charged with preaching sedition through inflammatory editorials and articles.

During his trial, he said, “I am solely responsible for all the articles in question. I have done what I have considered in good faith to be my duty to my country. I do not wish the prosecution to be put to trouble and expense of proving what I have no intention to deny. I do not wish to make any other statement or to take any further action in the trial.”

The court sentenced him to a year’s rigorous imprisonment on 24th July 1907. On the afternoon of the judgment, there was a public meeting at the iconic venue of College Square, where Bhupendranath’s heroism was praised.

While he was in prison, hundreds of women assembled at a meeting to honour Bhubaneswari Devi for being the mother of a son so brave and self-sacrificing. They presented her with an address printed on silk cloth placed on a silver tray. In her reply to this address, Bhubaneswari Devi said, “Bhupendranath’s work has just begun. I have dedicated him to the country’s cause.” A long poem eulogizing Bhupendranath’s heroic deeds was also read. Bhupendranath later joked with his mother, saying, “You didn’t receive much recognition for being Vivekananda’s mother. But for being my mother, you even got public recognition.”

Bhupendranath Datta|Author

Bhupendranath in the West

Within days of his release from prison in July 1908, Bhupendranath was sent to America through the efforts of Sister Nivedita, the Irish-born disciple of Vivekananda (who was already in the West then) and Sister Christine, a German-American disciple of Vivekananda who worked with Nivedita in Calcutta. They were worried that the severe backlash on the revolutionaries due to the ongoing Alipore Bomb Conspiracy Case, Bhupendranath could be arrested again, on any pretext.

They felt it was best for him to go to the West and continue his education which had suffered due to his involvement with the revolutionaries. Bhupendranath sailed incognito and arrived in New York a month later. In New York, his accommodation was arranged at India House, established by Myon H Phelps, an American lawyer and a well-known champion for the Indian cause. It was a chapter of the original India House set up in London by Shyamji Krishna Varma in 1905. Here, in New York, he came in contact with progressive thought-currents in American intellectual life.

For his post-graduate studies, Bhupendranath enrolled at Brown University. He was deeply impressed by Prof Lester F Ward, his professor of Sociology, whom he considered his intellectual mentor. He also became a member of the Bronx Park Socialist Club and attended lectures of American socialist leaders at the Rand School of Social Sciences in New York. He received his Master’s degree from Brown University in 1914. He remained indebted to these intellectuals, who expanded his intellectual horizons.

Towards the end of the first decade of the new century, Europe had started to act as a base for Indian revolutionaries. Madam Cama and later Shyamji Krishna Varma were operating from Europe. Their presence attracted many younger revolutionaries too. With World War I in the offing, these Indians began to think of ways to leverage the situation for India’s freedom.

Germany was becoming the epicentre and the German dispensation wanted to build links with Indian revolutionaries, to dent Britain’s resources and military might. The Kaiser himself had sanctioned this. The German Office came in contact with Indian revolutionaries in Europe like Virendranath Chattopadhyay, Abinash Chandra Bhattacharya and Chempakaraman Pillai. From the German side, primary liaisoning was done by Max von Oppenheim. Virendranath Chattopadhyay, fondly called ‘Chatto’, played a very prominent role in these developments in Berlin.

Chatto belonged to a prominent Hyderabad-based family - his father Aghorenath Chattopadhay was a mathematician, the first Indian D.Sc. (from Zurich), and the Founder-Principal of the Nizam College in Hyderabad. Chatto had illustrious siblings who became famous later – sister Sarojini (Naidu), the first Indian woman to become Congress President and an acclaimed poetess in English, and a versatile younger brother Harindranath – poet, playwright, songwriter-composer He arrived in London in 1902 and after making a stab at the Imperial Civil Service, enrolled for a law degree. He stayed at India House, founded by Shyamji Krishna Varma. India House was ostensibly a boarders’ hostel for Indian students but in reality, it acted as the epicentre of revolutionary indoctrination and training in London. It had as its boarders people like VD Savarkar, VVS Aiyer, MPT Acharya and Madanlal Dhingra, who created huge waves after assassinating WH Curzon Wylie, the ADC to the Secretary of State, which eventually led to his hanging in London and the closure of India House in 1910.

India House (left), Cromwell Avenue in suburban London|Google Maps

Chatto moved to Paris and associated with Madam Cama, London and the closure of the India House). Chatto moved out to Paris and associated with Madam Cama, writing for revolutionary journals ‘Bande Mataram’ (which derived its name from the Pal-Aurobindo Calcutta journal after the latter’s closure) and ‘Talwar’ (originally called ‘Madan’s Talwar’ in memory of Dhingra). Just before World War I broke out, Chatto left Paris for Germany, seemingly to enroll for a doctoral programme but really to pursue a different line of revolutionary action. He along with Abinash Chandra Bhattacharya, a Chemistry researcher working in a German University, met the German Foreign Office officials that led to the formation of an organization called ‘Deutscher Verein der FreundeIndien (The Society of Friends of India). Later, the Germans were dropped from the Society and it transformed into a thoroughly Indian forum, renamed the ‘Indian Independence League’, popularly called the ‘Berlin Committee’.

Bhupendranath, then in America, had just enrolled for a doctorate at the University of Minnesota. But fast-changing geopolitical developments and the impending World War situation gripped his mind. He met the German Consul in New York, and offered to raise a volunteer corps among Indians abroad to fight and serve on the German side against the British in the War. He also contacted the Ghadar Party, which mostly had Punjabi immigrants in the United States and Canada organizing themselves both for the redressal of their local woes as well as for the larger goal of Indian independence. It had gained momentum under the leadership of Lala Hardayal and published its mouthpieces Ghadar (meaning ‘Mutiny’) in Urdu, Gurumukhi, Marathi, Gujarati, Hindi and sporadically in English and Gorkhali. Bhupendranath discussed with them the possibility of fighting the British on the side of the Germany Army but his proposals did not gain much traction with the Ghadarites.

The major tasks envisaged by the Berlin Committee included propaganda among the Indian prisoners of war in Germany, inciting rebellion in the British Indian Troops in Egypt and the Arab region, and last but not least, to send arms and funds to the revolution in India. The Committee also published books and pamphlets to educate the intellectual opinion in Europe and elsewhere with regard to British Rule in India.

The Committee sent emissaries to contact the Ghadarites in America. Following this, Lala Hardayal, Taraknath Das, Birendranath Dasgupta, Jitendranath Lahiri and some others came to Berlin. With this development Bhupendranath too arrived in Berlin, becoming a full-timer in the Berlin Committee, and in due course officiating as its Secretary.

The efforts of the Berlin Committee and the international situation led to a much greater coordination among the scattered revolutionary groups in India, with Jatindranath in Bengal, and Sachindranath Sanyal and Rashbehari Bose in North India emerging as the key leaders. They also aimed at bringing about a rebellion among Indians in the British Indian Army, coordinating plots to ship arms from Germany into India, and continuing to strengthen and widen the revolutionary network across the length and breadth of India. Thousands of Ghadarites from North America returned to India in anticipation of a major campaign.

As the Indian revolutionary movement gained further traction, there was a plan of an uprising in February 1915, across military cantonments throughout British India and other locations like Singapore. However, the plan failed thanks to informers who leaked details. The only place where it did trigger was Singapore and many Indian soldiers were martyred. Jatindranath Mukherjee was shot at on the banks of the river Budhabalanga near Balasore, where he and his associates were waiting to receive an arms consignment. Many other revolutionaries from different parts of India in this saga that came to be known as the ‘Hindu-German Conspiracy’ were caught and hanged.

The Berlin Committee had sent missions to the Suez Canal area, Baghdad, Persia and Afghanistan. A provisional Indian Government in Exile was established in Kabul on 1st December 1915 with representatives of the Berlin Committee and under the leadership of Raja Mahendra Pratap Singh and Moulana Barkatullah. They too aimed at organizing an uprising with armed assistance from the Germans and Afghans but these plans did not go through. Both these gentlemen had very interesting lives. Mahendra Pratap, described by Nehru in his autobiography as ‘a Don Quixote who strayed into the twentieth century’, became a Member of Parliament four decades later (in 1957) from Mathura, defeating a young candidate from Jan Sangh, Atal Behari Vajpayee. Barkatullah lived as an international vagabond – born in Bhopal, he had lived in England, been a Professor in Tokyo, spent many years in Europe, and died in San Francisco.

With the defeat of Germany in the War, the Berlin Committee was formally dissolved. The Kaiser’s rule had been brought down in Germany, which plunged into turbulence that witnessed the assassination of Communist leaders like Rosa Luxemburg and Karl Liebknecht. Around the middle of 1917, Bhupendranath and Chatto relocated to Stockholm, Sweden, as it was a neutral place. They also established contacts with the Russian Bolsheviks.

The new dispensation in Germany was not interested in the Indian question. But some very exciting developments placed him in the thick of the international communist movement, which gave him an insider’s view of the same.

Virendranath Chattopadhyay|Wikimedia Commons

In the International Communist Movement

The October Revolution of 1917 in Russia and the formation of the Soviet Union kindled hope in Bhupendranath that the socialists and communists could extend their support to Indian independence. At a conference organized by the Soviet communists in Stockholm, which Bhupendranath and Chatto attended along with many other revolutionaries in exile, it was decided that nationalists should work for the country’s independence and form their own organization, while those of a Marxist persuasion should form another entity with the same goal.

Meanwhile, M N Roy (Narendranath Bhattacharya), earlier an activist with Bagha Jatin’s group and who had since lived in the US and Mexico (he helped found the Communist Party in Mexico), became closely involved in Cominternor Communist International, a Soviet-based association of communist parties that sought to control the international communist movement. Roy subsequently moved to Tashkent, and upon submitting a thesis for Indian Communism, took recognition of his group consisting of his wife Evelyn Trent, Abani Mukherjee and Shaukat Usmani, as the émigré Communist Party of India.

In early 1921, Bhupendranath went to Moscow as a member of the delegation of Indian revolutionaries at the invitation of Soviet leaders. Disagreeing with Roy’s thesis, both Bhupendranath and Chatto submitted their respective thesis to Comintern officials. Bhupendranath significantly disagreed with Roy as the latter did not wish to work with nationalists, dismissing them as bourgeois and protecting their own class interests. On the other hand, Bhupendranath knew that to build and sustain a mass movement in India, one could not turn away from the nationalists.

He had been observing with keen interest the Non-Cooperation Movement, then in full swing in India, and could not deny that under Mahatma Gandhi’s leadership, the national movement had expanded its base, taking the masses into its fold. In fact, in 1920, Bhupendranath had sent a memorandum to the Nagpur session of the Indian National Congress, where he urged Congress workers to organize the peasants and workers and bring them into the nationalist movement.

This shows that even while being influenced by Marxist ideas, Bhupendranath never underestimated the potency of the freedom movement under Gandhi and that of the National Congress as a mass platform. His primary aim was to bring the interests of the poor masses into the centre stage of the national movement.

Bhupendranath sent his thesis to Lenin, who within a few days, responded to him in a letter dated 26th August 1921 (The letter appears in Volume 45 of The Complete Works of V.I. Lenin). He advised the Indian revolutionaries to collect facts about peasants and work among them. Lenin drew their attention to his own thesis on the colonized countries and advised to proceed on the same lines. Elsewhere, Lenin had also criticized M N Roy for his failure to understand and appreciate the role of the bourgeois in the Indian freedom movement. However, he advised the Indian revolutionaries to work among the peasants and preach class struggle.

Chatto stayed back and remained involved in the Comintern for many years before he met his unfortunate end – he was executed at Stalin’s orders in the ‘Great Purge’ of 1937. Meanwhile, Roys’s group started propaganda work in India for which the Soviet government provided the resources. Roy later returned to India and in the evening of his life he disavowed communism and worked on his own political theory called ‘Radical Humanism’.

Armed with the new exposure that he had received as a result of his brush with Communist International, Bhupendranath began disseminating his ideas in some Indian journals. Having obtained his PhD, he now felt it was time to return to India and work among the toiling masses. He was convinced that the path to liberation of the people was the path for the liberation of India. The consciousness of the masses would have to be aroused.

Back in India

After more than 16 years in exile, Bhupendranath returned to India in 1924 and immediately started to form peasant’s and workers’ organizations. He did not become a member of the Communist Party but acted as a bridge between the Communists and the Indian National Congress. He devoted his efforts to strengthening the peasants’ and workers’ interest groups in the Indian National Congress, and imparting a socialist focus to the nationalist movement. He was also elected to the All India Congress Committee in 1929.

Vivekananda’s ancestral house|Author

Bhupendranath travelled widely to different parts of undivided Bengal and addressed meetings and conferences of youth, peasants and workers. When not travelling, he held an open house in his receiving room at the family home – 3 Gourmohan Mukherjee Lane – now a historical monument and museum called ‘Swami Vivekananda’s Birth Place and Ancestral House’. In an adjacent room, Mahendranath held a similar open court, where he narrated his experiences to his admirers who often recorded them to publish later as books.

In addition to the associates in his social and political work, Bhupendranath many came to seek his guidance, mostly youths and students. He also took classes and conducted study circles, where he taught socialist theory based on Marxist texts. He discussed Indian culture and history, and taught his ‘students’ to apply Marxist tools of analysis in Indian soil.

He also asked them to be respectful of the research of non-Marxists scholars and not make the mistake of dismissing that as ‘bourgeois scholarship’. He would go to any lengths to help and teach those whom he thought could become workers for the cause of the disenfranchised masses. He was, however, not inclined to spend much of his time with those who wanted to pursue dry scholarship merely to advance their careers. Everyone was charmed by his deeply congenial and empathetic behaviour. Even those who did not agree with his socio-political views deeply respected him.

Many young men who were inspired by him to work for the poor and marginalized later became tall Communist leaders.

From the late 1920s, Bhupendranath had occasions to work with Nehru, who after his visit to Europe had taken a marked interest in scientific socialism. Nehru was then involving himself more vigorously in the peasants’ and workers’ cause. In the Socialist Youth Congress held in Calcutta in 1927, of which Bhupendranath was a key organizer, Nehru was the President.

In his later reflections, Bhupendranath articulated how the early phase of the revolutionary movement India (1901-1917) lacked contact with the masses. He also highlighted the potential revolutionary capabilities of “the peasant” and cited the peasant uprising against the zamindars in Pabna in East Bengal, which had led to the enactment of the Bengal Tenancy Act, 1885. He thought the peasants’ power had not been harnessed during this early phase of the revolutionary movement.

Once back in India, Bhupendranath made a major contribution to decluttering the socialist movement from the romantic mazes of the early revolutionary period, of which he himself was a key actor. It was a considerable ground that he was covering from Mazzini to Marx.

Imparting Socialist Focus to Mainstream Politics

The years 1927-28 were marked with labour unrest in places like the Bombay textile mills, railways, Jamshedpur and Bengal jute mills. This led to repression by the British Government aimed at attacking the organized labour movement and a large number of arrests of leaders of the budding communist and labour movement were made.

This episode and the trial that followed for more than four years came to be known as the ‘Meerut Trial’. Following these arrests, Bhupendranath sent a personal appeal to Nehru, who was the General Secretary of the Congress Working Committee, requesting the Congress to organize legal help for those arrested. Bhupendranath helped in the defence of the under trials through the Meerut Defence Fund specially created for this purpose.

He supported the Civil Disobedience Movement and participated in the Salt Law violations and other mass mobilizations that had erupted throughout India. He was also arrested during this period. Few know the contribution made by Bhupendranath to Karachi Congress of 1931, which was famous for its Resolution on Fundamental Rights. He and his associates had prepared a draft and given it to Nehru. It was a key input draft, also shown and commented upon by Gandhi, leading to the final Resolution passed in that session. The final resolution had some key points which were submitted by Bhupendranath group.

In Workers’ Forums and Trade Unions

Bhupendranath presided over the Annual Conferences of the Bengal Provincial Kisan (Krishak) Sabha for four consecutive years, from 1937 to 1940. He also tried to help young activists working for the poor masses whenever they got into trouble. He stood as surety in many cases when activists were rounded up in strikes or peasants’ and workers’ campaigns.

Bhupendranath was one of the founders of the Calcutta Tramway Workers’ Union in 1927 and acted as its President for many years. He was also President of the Carter’s Union and was always interested in safeguarding the interest of poor carters and hawkers including street-side vendors. In the famous railway strike of the British-owned Bengal Nagpur Railway (BNR) at Kharagpur in 1927, under the leadership of V V Giri (who four decades later became President of India), Bhupendranath personally camped in Kharagpur and helped lift the morale of the workers. He also served as one of the Vice-Presidents of the All India Trade Union Congress for two successive years in the late ’20s, with Nehru as the President in the first year and Subhas Chandra Bose in the second.

It was in the 1930s that the May Day (International Labour Day) meetings and processions began to become a regular calendar event in Bengal and, to a lesser extent, outside too. Bhupendranath was always a speaker at these events and often presided over the public meetings.

Towards Independence

In the terrible Bengal famine of 1943, Bhupendranath tried his best to mobilize relief workers to collect aid and run community kitchens, and distribute essential provisions and other items of immediate relief. He strongly opposed the Communist Party’s policy of opposing the ‘Quit India Movement’, which came about after Hitler’s attack on the Soviet Union. Under the advisory from the Communist Party of Great Britain (CPGB) and Comintern, the Party changed its perspective and position with regard to the war, from the earlier position of maintaining equidistance in the war between fascists and imperialists, to the new position of viewing it as the People’s War.

Later he was also in complete disagreement with the stand of some sections in the party, who called the independence movement a sham with their slogan ‘Ye Azadi Jhoothi Hai’. He did consider the government under Nehru as the national government and wanted everyone to work together towards the betterment of the poorest and disenfranchised in free India. As often happens with reconcilers, Bhupendranath was often viewed by Congressmen as an unbending leftist and by orthodox communists as a soft centrist.

Scholarship

Bhupendranath authored a large number of books and academic papers. We get significant details about the history of the Indian revolutionary movement, particularly the activities of the revolutionaries during the Swadeshi Movement and the Berlin Committee through two of his works in Bengali – Bharater Dwitiya Swadhinata Sangram (‘The Second Freedom Struggle of India) and Aprakashito Rajnitik Itihas (‘Unpublished Political History’). These books have been an important resource for later scholars. He also published prolifically on Indian society, history, arts and culture from a Marxist perspective.

Bhupendranath wrote his memoirs of his American sojourn and titled it Amar Americar Abhijnata (‘My Experience of America’). He translated into Bengali Fredrich Engels’s The Socialism: Utopian And Scientific’, and published academic papers in German in journals like the German Encyclopaedia of Science and Anthropos. He wrote regularly for the pioneering Anthropology journal in India Man In India.

Cover image of Bhupendranath’s book ‘Swami Vivekananda: Patriot-Prophet’

Among the virtual library of books, papers, essays and scholarly articles he published, there is one that will always be special. It is Bhupendranath’s study of Vivekananda and is titled Swami Vivekananda, Patriot-Prophet.

Sadly, in latter-day academic circles, the scholarship of Bhupendranath has not received due recognition. He was a pioneering scholar who studied Indian society and culture using Marxist framework of analysis well before illustrious scholars like D D Kosambi arrived on the scene. Similarly, his work on caste was not insignificant and he had presented ideas of fluidity of caste dynamic much before the formidable scholarship of M N Srinivas in the field.

Views on Swami Vivekananda

Bhupendranath’s comprehensive work on his illustrious brother was published in 1953, more than five decades after the latter’s death. It is a thorough study of the historical and social forces that led to the making of the Vivekananda phenomenon and the potency of his ideas.

What fascinated Bhupendranath most and what he thought had been woefully neglected even by Vivekananda’s followers was the latter’s radical egalitarianism. Vivekananda had been more direct than anyone else, in highlighting the exploitation of the toiling classes of India. He held them in genuine admiration for their innate strength to suffer and survive. “Ye ever-trampled labouring masses of India! I bow to you,” Vivekananda had said.

Vivekananda knew the time was coming when with all their might the working classes would stand together and shake the world: “These common people have suffered oppression for thousands of years — suffered it without murmur, and as a result have got wonderful fortitude. They have suffered eternal misery, which has given them unflinching vitality. Living on a handful of grain, they can convulse the world; give them only half a piece of bread, and the whole world will not be big enough to contain their energy.”

According to Bhupendranath, Vivekananda was one of the pioneers in world history in envisaging a civilization with the working classes at the centre. Vivekananda had even prophesied that it will be Russia and China where the uprising of the working classes will happen.

“The nation must ponder about the program of Swami Vivekananda in the perspective of an independent India, and work out its future advancement,” Bhupen wrote in his study of Vivekananda.

Last Years

Bhupendranath and his elder brother Mahendranath, who was 11 years older than he was, lived in their ancestral home along with a few tenant families. Their meals too generally came from the tenants. Bhupendranath had turned down the freedom fighter pension offered by the government. With the same virtues of austerity, service-mindedness and sacrifice that were common to the three brothers, he too never craved creature comforts or gave in to the lure of recognition, much less any position of power or prestige.

In times of distress like illness, well-wishers of the brothers extended their help. Bhupendranath, the youngest of the Datta brothers of Simulia, passed away in 1961, at the age of 81. Much like Vivekananda, he too in his humble way, had been an interpreter and a reconciler, and did not take easy intellectual positions owing to preset ideological persuasions. Like his eldest brother, he too had a genuine pride for whatever was historically great in Indian civilization but that did not make him ignore what he thought were its lapses.

And, of course, like Vivekananda, Bhupendranath kept the toiling masses at the centre of his imagination, and hoped to see a time when they got a better deal. A patriot he surely was, but his patriotism, which was always of the probing kind, was firmly centred on the people.

Source : https://www.livehistoryindia.com/cover-story/2020/10/10/bhupendranath-datta 

പാസ്‌പോർട്ടും വിസയുമില്ലാതെ 43 രാജ്യങ്ങളിലൂടെ യാത്ര; മൊയ്‌തു കിഴിശേരിയുടെ സഞ്ചാരം അനുഭവങ്ങളുടെ ഭൂഖണ്ഡങ്ങളിലൂടെ

 

പാസ്പോര്‍ട്ടോ വിസയോ ഇല്ലാതെ, ഭൂമിയില്‍ അത്തരം ആര്‍ഭാടങ്ങളും അതിര്‍ത്തി കളുമൊക്കെ മനുഷ്യര്‍ അവരുടെ സൗകര്യ ങ്ങള്‍ക്കായി നിര്‍മിച്ചതല്ലേ എന്ന ചോദ്യവുമായി മൊയ്തുവിന്റെ സാഹസികസഞ്ചാരം നീണ്ടത് ഏഷ്യ, ആഫ്രിക്ക, യൂറോപ്പ് എന്നീ വന്‍കരകളിലെ 43 രാജ്യങ്ങളിലൂടെ. മനുഷ്യാനുഭവങ്ങള്‍ തൊട്ടറിയാനും സംസ്കാരങ്ങള്‍ എന്തെന്ന് പഠിക്കാനും ഫക്കീറിനെപ്പോലെ ലോകമാകെ അലഞ്ഞത് ഒന്നരപ്പതിറ്റാണ്ട്. ഇനിയൊരു ലോക യാത്രയ്‌ക്ക്‌ മൊയ്‌തു ഇല്ല. അനുഭവങ്ങളുടെ ഭൂഖണ്ഡങ്ങളിലൂടെ സഞ്ചാരം തുടർന്ന യാത്രികന്‌ വിട.

നടന്നുതീര്‍ത്ത മരുഭൂമികളിലെ മൊയ്തുവിന്റെ കാല്‍പ്പാടുകള്‍ അപ്പോള്‍ത്തന്നെ മരുക്കാറ്റ് മായ്ച്ചുകളഞ്ഞതാണ്. അടുത്ത കാറ്റ് അവിടെയൊരു മണല്‍ച്ചിത്രം വരച്ചിട്ടുണ്ടാവും. ചിലപ്പോള്‍ അതിന്റെ സ്ഥാനത്ത് ചെറു മണല്‍ക്കൂനകള്‍ ഉയര്‍ന്നിട്ടുണ്ടാവും. അതുമല്ലെങ്കില്‍ അവിടെ മറ്റൊരു സഞ്ചാരിയുടെ കാല്‍പ്പാടുകള്‍ പതിഞ്ഞിട്ടുണ്ടാവും. പക്ഷേ, ഈ മനുഷ്യന്‍ വെട്ടിപ്പിടിച്ച അനുഭവങ്ങളുടെ ഭൂഖണ്ഡങ്ങളെ മായ്ക്കാന്‍ മരുക്കാറ്റിനോ ധൂമപടലങ്ങള്‍ക്കോ ആകില്ല.

മനുഷ്യാനുഭവങ്ങള്‍ തൊട്ടറിയാനും സംസ്കാരങ്ങള്‍ എന്തെന്ന് പഠിക്കാനും ഫക്കീറിനെപ്പോലെ ലോകമാകെ അലഞ്ഞത് ഒന്നരപ്പതിറ്റാണ്ട്. അതും പാസ്പോര്‍ട്ടോ വിസയോ ഇല്ലാതെ. ഭൂമിയില്‍ അത്തരം ആര്‍ഭാടങ്ങളും അതിര്‍ത്തികളുമൊക്കെ മനുഷ്യര്‍ അവരുടെ സൗകര്യങ്ങള്‍ക്കായി നിര്‍മിച്ചതല്ലേ എന്ന ചോദ്യവുമായി യാത്രചെയ്തത് ഏഷ്യ,ആഫ്രിക്ക, യൂറോപ്പ് എന്നീ വന്‍കരകളില്‍. 43 രാജ്യങ്ങളിലെ വൃക്ഷഛത്രങ്ങളാണ് സഞ്ചാരത്തില്‍ ഈ അവധൂതന് ഇളവേല്‍ക്കാന്‍ വിടര്‍ന്നുനിന്നത്.

എത്രയോ പര്‍വതസാനുക്കള്‍ ഈ സഞ്ചാരിയെ തുഷാരവര്‍ഷംകൊണ്ട് അനുഗ്രഹിച്ചു. എത്രയോ സാഗരങ്ങളുടെ നീലമൗനങ്ങള്‍ അറിഞ്ഞു. എത്രയോ പ്രണയചഷകങ്ങള്‍ നിരാകരിച്ചു. ഏഴാണ്ട് ഈ മഹാ ഭാരതത്തില്‍ അലഞ്ഞ ശേഷമാണ് അതിര്‍ത്തി കടന്നത്. ഇനിയും ഒരു യാത്രയ്ക്ക് ബാല്യമുണ്ടെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്ന ഈ സൂഫി പിന്നിട്ട വഴികളെത്ര, നാടോടിജീവിതത്തില്‍ ചെയ്ത തൊഴിലുകളെത്ര, പഠിച്ച ഭാഷകളും വേദങ്ങളും വിദ്യകളുമെത്ര, കെട്ടിയാടിയ വേഷങ്ങളെത്ര, ഷെല്ലുകള്‍ മരണം വര്‍ഷിച്ച യുദ്ധഭൂമിയില്‍ കഴിഞ്ഞ രാത്രികളെത്ര, ഒടുവില്‍ എല്ലാം ഇട്ടെറിഞ്ഞ് കൂടെവരാന്‍ ഒരുങ്ങിയിട്ടും തന്റെ സഞ്ചാരത്വരയെ അലോസരപ്പെടുത്തരുതെന്ന നിര്‍ബന്ധത്തില്‍ വേദനയോടെ ഉപേക്ഷിച്ച പ്രണയിനികളെത്ര?.

എല്ലാറ്റിലുമുപരി ആത്മജ്ഞാനം പകര്‍ന്ന സന്യാസിമാരും സൂഫിവര്യന്മാരും ദര്‍വീശുകളുമെത്ര? എത്രയോ ജീവിതങ്ങള്‍കൊണ്ട് മാത്രം സാധ്യമാകുന്ന യാത്രകള്‍ കുറഞ്ഞ കാലംകൊണ്ട് പൂര്‍ത്തിയാക്കിക്കഴിഞ്ഞു നാലാംക്ലാസുവരെമാത്രം പഠിച്ച മൊയ്തു കിഴിശ്ശേരി എന്ന ഈ സാഹസികസഞ്ചാരി. പലവേഷങ്ങളില്‍ ഒരു മൊയ്തുവൃക്ഷത്തലപ്പുകള്‍ മുഖം മറച്ച കൊണ്ടോട്ടി, കിഴിശ്ശേരിയിലെ ചെറിയ വീട്ടില്‍ എല്ലാ ചോദ്യങ്ങള്‍ക്കും ഉത്തരം നല്‍കാന്‍ ഇടറിയ ശബ്ദവുമായി ശോഷിച്ച ഒരു രൂപം കട്ടിലില്‍ കിടക്കുന്നുണ്ട്. അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ ഗറില്ല, ഇറാനിലെ സൈനികന്‍, അവിടത്തെ സൈനികരുടെ ഉസ്താദ്, ഹൂറിയെപ്പോലെ സുന്ദരിയായ പാകിസ്ഥാനിപ്പെണ്ണ് ഫിദയുടെയും ഇറാനിലെ പട്ടാളക്കാരി മെഹര്‍നൂശിന്റെയും തുര്‍ക്കിക്കാരി ഗോക്ചെന്നിന്റെയും റഷ്യക്കാരി ഗലീനയുടെയും ഡമാസ്കസിലെ സൈറൂസിയുടെയും അമ്മാനിലെ അദീനയുടെയും വിശുദ്ധപ്രണയകഥയിലെ നായകന്‍. തുര്‍ക്കിയിലെ ഇസ്താംബൂളിലെയും ഇറാഖിലെ ബാഗ്ദാദിലെയും യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലെ വിദ്യാര്‍ഥി, ഇറാനിലെ വാര്‍ത്താ ഏജന്‍സിയായ ഇര്‍നയുടെയും തുര്‍ക്കിയിലെ മില്ലി ഗസത്ത പത്രത്തിന്റെയും ലേഖകന്‍, ഇറാഖിന്റെ ചാരസംഘടനയിലെ അംഗം, തുര്‍ക്കി, സിറിയ, ജോര്‍ദാന്‍ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിലെ ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡ്, ജൂഡോ അഭ്യാസി, കാലിഗ്രാഫി കലാകാരന്‍... എല്ലാം ഒരാള്‍തന്നെ. വൃക്കകള്‍ രണ്ടും തകരാറിലായതോടെ ചിറകറ്റപോലെയായി.

ഇനിയുമൊരു യാത്രയ്ക്ക് മനസ്സ് സദാ സജ്ജമാണെങ്കിലും ആരോഗ്യം അനുവദിക്കുന്നില്ല. ആഴ്ചയില്‍ മൂന്നുതവണയെങ്കിലും ഡയാലിസിസ് ചെയ്യണം. അതിന്റെ ബലത്തിലാണ് ജീവിതം. വൃക്ക മാറ്റിവയ്ക്കല്‍ ഒരു സാധ്യതയാണ്. ചികിത്സയ്ക്കുപോലും പണം കഷ്ടിയാവുമ്പോള്‍ അതുമൊരു ആഡംബരം. അതിര്‍ന്നു നൂണു കടക്കുന്നതും കൃത്രിമമായി യാത്രാ രേഖകള്‍ ചമയ്ക്കുന്നതും പോലെ എളുപ്പമല്ല, ശരീരത്തോട് ചേരുന്ന ഒരു വൃക്ക കിട്ടാന്‍. മകന്‍ നാദിര്‍ ഷാന്റെ വൃക്കചേരുമെങ്കിലും അത് വേണ്ടെന്ന് ഉറപ്പിച്ചു. ശസ്ത്രക്രിയക്ക് മുപ്പത് ലക്ഷമെങ്കിലും വേണം. അധികമാര്‍ക്കും ലഭിക്കാത്ത അനുഭവങ്ങളുമായി ഇത്രയുമൊക്കെ ജീവിച്ചല്ലോ അതുമതി എന്ന നിര്‍മമത്വമാണ് മൊയ്‌തുവിനെ ഇനിയും ജീവിക്കാന്‍ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നത്. യാത്രികനല്ല, സഞ്ചാരിയുമല്ല യാത്രികന്‍ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാനാകില്ല ഈ മനുഷ്യനെ. കാരണം യാത്രകള്‍ക്ക് ഒരു ലക്ഷ്യമുണ്ടാകും. പുറപ്പെടാനും മടങ്ങിവരാനും തീരുമാനിച്ചുറപ്പിച്ച മാര്‍ഗങ്ങളും നിശ്ചയിച്ചുറപ്പിച്ച ദിവസങ്ങളുമുണ്ടാകും. സഞ്ചാരിയെന്നായാലോ? ആ വിശേഷണത്തിനും പൂര്‍ണമായി ഉള്‍ക്കൊള്ളാനാകില്ല മൊയ്‌തുവിനെ.

ദേശാടനപ്പക്ഷികള്‍ക്കുപോലുമുണ്ട് ഋതുക്കളുടെ നിയതമായ യാത്രാവൃത്തം. എന്നാല്‍,ദേശാടകനായ ദര്‍വീശിന്, സഞ്ചാരിയായ ഫക്കീറിന് സഞ്ചാരം നിയാമകമായിരുന്നില്ല. വീണിടം വിഷ്ണുലോകം. പത്താംവയസ്സില്‍ വെറും അമ്പതു രൂപ കീശയിലിട്ട് തുടങ്ങിയതാണ് ഈ ലോകസഞ്ചാരം. കള്ളവണ്ടി കയറിയും നടന്നുമാണ് യാത്രകളേറെയും. കൃത്രിമമായി പൗരത്വരേഖകളുണ്ടാക്കിയാണ് പാകിസ്ഥാനിലും അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലും തുര്‍ക്കിയിലും ഈജിപ്തിലും സുഗമസഞ്ചാരം സാധ്യമാക്കിയത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും ചാരന്‍ എന്നു മുദ്രയടിച്ച് തെരുവുകളിലൂടെ ചങ്ങലയില്‍ ബന്ധിച്ച് കൊണ്ടുപോയിട്ടുണ്ട് പട്ടാളക്കാര്‍. പട്ടാളക്യാമ്പുകളില്‍ കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ജയിലില്‍ കിടന്നിട്ടുണ്ട്. ജയില്‍ ചാടിയിട്ടുണ്ട്. പ്രണയത്തിന്റെയും വിരഹത്തിന്റെയും തീവ്രവേദന അറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട് ഈ യാത്രകളില്‍. പാകിസ്ഥാനിലെ ഗുല്‍ബര്‍ഗിലെ ഫിദയോട് യാത്രപറഞ്ഞ് അഫ്ഗാന്‍ അതിര്‍ത്തി കടന്ന് കിര്‍ഗിസ്ഥാനും താജികിസ്ഥാനും ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാനും കസാക്കിസ്ഥാനും ചുറ്റിയാണ് ഇറാനിലെത്തിയത്. അവിടം വിട്ട് ഇറാഖിലേക്ക് കടക്കുമ്പോള്‍ സൈനികര്‍ പിടികൂടി. ഇസ്ഫഹാനിലെ കൊട്ടാരസദൃശമായ പട്ടാളക്യാമ്പിലായി പിന്നീട് ജിവിതം. ആദ്യമൊക്കെ തടവുകാരന്‍. ഒരു ദിവസം ഖുറാന്‍ ഉറക്കെ വായിക്കുകയായിരുന്നു വായനയില്‍ മുഴകി കുറേനേരം. അല്‍പ്പം കഴിഞ്ഞു നോക്കുമ്പോള്‍ പിന്നിലത്രയും പട്ടാളക്കാര്‍. അവര്‍ക്കാര്‍ക്കും അത്ര ഭംഗിയായി ഖുറാന്‍ വായിക്കാന്‍ അറിയില്ലത്രെ. അതോടെ അവരുടെ ഉസ്താദായി. ആ ക്യാമ്പിലെ പത്തു വനിതാ സൈനികരില്‍ ഒരാളായ മെഹര്‍നൂശ് എന്ന സുന്ദരിയുടെ സാമീപ്യം.

അവളുമായുള്ള പ്രണയകാലം. ഒടുവില്‍ ഇറാന്‍-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തില്‍ ഷെല്ലാക്രമണത്തില്‍ പരിക്കേറ്റു കിടക്കുമ്പോള്‍ മെഹര്‍ നെറ്റിയില്‍ പതുക്കെ ചുംബിച്ചുകൊണ്ട് പറഞ്ഞു, മുഹ്യീ, നിനക്കെന്തിങ്കിലും സംഭവിച്ചാല്‍ പിന്നെ ഞാന്‍ ജീവിച്ചിരിക്കില്ല. രക്ഷപ്പെടാന്‍പറഞ്ഞ് വിലയേറിയ വജ്രം പതിച്ച മോതിരം ചെറുവിരലിലണിയിച്ചു അവള്‍. മെഹറിനെ വിരഹിയാക്കി ആ മോതിരവുമായി ഇറാന്‍ വിട്ടു. പിന്നീട് ഈ മോതിരം വിറ്റാണ് തുര്‍ക്കിയിലെ പഠനം മുഴുമിപ്പിച്ചത്. ഫിദയെയും മെഹറിനെയും പോലെ ഗോക്ചെന്നും ഗലീനയും അദീനയും സൈറൂസിയുമൊക്കെ പ്രണിയികളായി. പക്ഷേ, അവരുടെയൊക്കെ പ്രണയത്തെയും കാമനകളെയും തിരസ്കരിച്ച് വൈരാഗിയായതില്‍ ഒട്ടും ഖേദിക്കുന്നില്ല ഈ മനുഷ്യന്‍. ഫിദ എന്നാണ് മകള്‍ക്ക് പേരുവച്ചതെങ്കിലും പിന്നീടത് മാറ്റി. പഞ്ചാബ് യാത്രയില്‍ സഹോദരനായി ഒപ്പം കൂട്ടിയ പഞ്ചാബി പെണ്‍കുട്ടി സജ്നയുടെ പേര് ഉറപ്പിച്ചു. പിന്നീടറിഞ്ഞു, ഫിദ അവളുടെ മകന് ഇട്ട പേര്, മുഹ്യുദ്ദീന്‍.സഞ്ചാരത്തിന്റെ ആരംഭംകിഴിശ്ശേരിയിലെ പ്രമാണിയായിരുന്നു ഇല്ലിയന്‍ അഹമ്മദുകുട്ടി ഹാജി. മാളികവീട്ടില്‍ സ്വര്‍ഗീയ ജീവിതം നയിച്ചു ഹാജിയും മക്കളും.

പാകിസ്ഥാന്‍ പൗരത്വമുള്ള ഹാജിക്ക് സൗദിയില്‍ കച്ചവടമൊക്കെ ഉണ്ടായിരുന്നു. പക്ഷാഘാതത്തിന്റെ പിടിയിലകപ്പെട്ട അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം പെട്ടെന്നായിരുന്നു.അതോടെ മാളികവീടിനെ പട്ടിണി മൂടി. ചൂടുവെള്ളത്തില്‍ ഉപ്പിട്ടു കുടിച്ച് നേരം വെളുപ്പിച്ച ദിവസങ്ങള്‍. ബന്ധുക്കളുടെ അവഗണന. മൊയ്തുവിന്റെ മൂത്തസഹോദരി വീട്ടിലെ പട്ടിണി പുറംലോകമറിയാതിരിക്കാന്‍ ചകിരി ചുടുമായിരുന്നു. അടുപ്പെരിയുന്നുണ്ടെന്ന് നാട്ടുകാരെ അറിയിക്കാനുള്ള വിദ്യ. ബന്ധുക്കളുടെ അവഗണന തിരിച്ചറിയാനാകുന്ന പ്രായം. നിറം മങ്ങിയ കുപ്പായത്തിലും പിഞ്ഞിക്കീറിയ കള്ളിമുണ്ടിലും നഗ്നത മറച്ച കാലം. സ്ലേറ്റും പുസ്തകവും വാങ്ങാന്‍ കഴിയാതെ കൈയും വീശി സ്കൂളിലേക്ക്. അത് അധിക കാലം തുടര്‍ന്നില്ല. ദാരിദ്ര്യം കാരണം സ്കൂളിന്റെ പടിയിറങ്ങി, നാലാംക്ലാസില്‍വച്ച്. എങ്ങനെയോ കൈയില്‍ വന്ന ഇരുനൂറു രൂപയില്‍ 150 രൂപ പാവങ്ങള്‍ക്ക് ദാനംചെയ്തു. ബാക്കിയുള്ള 50 രൂപയുമായിട്ടായിരുന്നു യാത്ര തുടങ്ങിയത്. ഡല്‍ഹിയില്‍വച്ച് ഒരു സന്യാസി ഗീതാരഹസ്യം പകര്‍ന്നു. ഉത്തരേന്ത്യന്‍ യാത്രയില്‍ ഒരു പാതിരി ബൈബിള്‍ പരിചയപ്പെടുത്തി. മദ്രസയില്‍നിന്ന് പഠിച്ച അറബിയുടെ ബലത്തില്‍ ഖുറാനും ഹൃദിസ്ഥമാക്കി. പിന്നെ സന്യാസിമാരുടെയും സൂഫിവര്യന്മാരുടെയും സമ്പര്‍ക്കം ജീവിതത്തിന്റെ അനന്തമായ പാഠങ്ങള്‍ പഠിപ്പിച്ചു. ഇന്ത്യയുടെ തെക്കേ അറ്റംമുതല്‍ വടക്കേ അറ്റംവരെ തുടര്‍ന്ന യാത്ര.

ആന്ധ്രപ്രദേശിലെയും ഒഡിഷയിലെയും നാഗാലാന്‍ഡിലെയും ഉള്‍ഗ്രാമങ്ങള്‍, ഡല്‍ഹിയിലെ നിസാമുദ്ദീന്‍ ഔലിയയുടെ മഖ്ബറ, അസമിലെ കാമാഖ്യ ക്ഷേത്രം, കശ്മീരിലെ ദര്‍ഗകള്‍, യുപിയിലെ അലഹാബാദും വാരാണസിയും പിന്നെ നൈിതാളും. പഞ്ചാബിലെ അമൃത്സറിലെ സുവര്‍ണക്ഷേത്രത്തില്‍ എത്തിയപ്പോഴാണ് അതിര്‍ത്തി കടക്കണമെന്ന് മോഹം തുടങ്ങിയത്. അട്ടാരിയില്‍വച്ച് സൈനികര്‍ പിടികൂടി മര്‍ദിച്ചു. അവിടന്ന് രക്ഷപ്പെട്ട് ഒടുവില്‍ ചെറുനാരകത്തോട്ടത്തിലൂടെ അതിര്‍ത്തി കടന്ന് പാകിസ്ഥാനിലെത്തി. മനുഷ്യസ്രഷ്ടമായ അതിര്‍ത്തികളെ കൂസാതെയുള്ള സഞ്ചാരം അന്നു തുടങ്ങി. നല്ല മനുഷ്യരുടെ കാരുണ്യത്തില്‍ പല നാടുകള്‍ പല വേഷങ്ങള്‍. പഠിച്ചെടുത്തത് ഇരുപതോളം ഭാഷകള്‍. തിരച്ചു കിഴിശ്ശേരിയിലിറങ്ങുമ്പോള്‍ കീശയിലുണ്ടായിരുന്നത് പത്തു പൈസയുടെ നാലു തുട്ടുകള്‍. തീവ്രാനുഭവങ്ങള്‍ നിറച്ച പുസ്തകങ്ങള്‍1969ല്‍ പത്താംവയസ്സില്‍ തുടങ്ങിയ സഞ്ചാരത്തിന് അര്‍ധവിരാമമിടുന്നത് 1984 നവംബര്‍ ഒന്നിന്. തീവ്രാനുഭവങ്ങളെ മനസ്സിലൊളിപ്പിച്ച് തിരിച്ചെത്തിയ വര്‍ഷംതന്നെ സോഫിയ മൊയ്തുവിന് ഇണയായി.

തുര്‍ക്കിക്കാരി ഗോക്ചെന്നുമായുള്ള നിക്കാഹ് ഉറപ്പിച്ചതിന് കൃത്യം മൂന്നുവര്‍ഷത്തിനുശേഷം അതേ നവംബര്‍ ഒന്നിന്. നാട്ടില്‍ ചെറിയ തൊഴിലെടുത്ത് കുടുംബം പുലര്‍ത്തി. അഞ്ചുവര്‍ഷം കഴിഞ്ഞ് വീണ്ടും രണ്ടുഘട്ടങ്ങളായി സൗദിയില്‍ തൊഴിലെടുത്തു. ഈ ഘട്ടത്തിലാണ് സുഹൃത്തുക്കളുടെ നിര്‍ബന്ധത്തിനുവഴങ്ങി പുസ്തകങ്ങളിലേക്ക് പകര്‍ത്തുന്നത്. ഒന്നിനൊന്ന് മെച്ചമായ ഏഴു പുസ്തകങ്ങള്‍. ഖുറാനും ഗീതയും ബൈബിളും റൂമിയും ജിബ്രാനും ടാഗോറും ഒ എന്‍ വിയുമെല്ലാം വന്നുപോകുന്നുണ്ട് ഈ കൃതികളില്‍. ജീവിതാനുഭവങ്ങളുടെ കാര്യത്തില്‍ വൈക്കം മുഹമ്മദ് ബഷീറിനേക്കാള്‍ മുമ്പനായ മൊയ്തുവിന്റെ ഈ മിസ്റ്റിക് രചനകള്‍ മലയാളത്തിലെ ഏത് സഞ്ചാരസാഹിത്യകൃതിയോടും കിടനില്‍ക്കും. പ്രണയിനികളുടെ ഓര്‍മകള്‍ നിറയുന്ന ദര്‍ദെ ജുദാഈ, സങ്കീര്‍ണമായ യാത്രാപഥങ്ങള്‍ വിവരിക്കുന്ന ലിവിങ് ഓണ്‍ ദ എഡ്ജ്, ദൂര്‍ കെ മുസാഫിര്‍, തുര്‍ക്കിയിലേക്കൊരു സാഹസികയാത്ര, ചരിത്രഭൂമികളിലൂടെ തുടങ്ങിയ ഏഴ് സഞ്ചാരവിവരണങ്ങള്‍ ഇനിയും നമ്മുടെ നിരൂപകരുടെ ശ്രദ്ധയില്‍ പതിഞ്ഞിട്ടില്ല. മൊയ്തുക്കയുടെ ഭാഷയില്‍ "എല്‍പി സ്കൂള്‍ ഫൈനല്‍' മാത്രം കഴിഞ്ഞ ഒരു ഏറനാട്ടുകാരന്റെ അനുഭവങ്ങളെയും രചനകളെയും ഇനി എന്നാകും നമ്മുടെ സാമ്പ്രദായിക ഭാഷാപണ്ഡിതര്‍ അംഗീകരിക്കുക.

വീട് ഒരു മ്യൂസിയംവഴിചോദിച്ച് ചെല്ലുമ്പോള്‍ "മൂപ്പര് വല്യ സഞ്ചാരിയല്ലേ?' എന്നും മറ്റുമുള്ള നിര്‍ദോഷമായ ഏറനാടന്‍ ചോദ്യങ്ങള്‍ താണ്ടിവേണം കിഴിശ്ശേരി കുഴിമണ്ണയിലെ റോസ്വില്ലയിലെത്താന്‍. അനേകം രാജ്യങ്ങളിലെ നൂറ്റാണ്ടുകള്‍ പഴക്കമുള്ള സാമഗ്രികള്‍ ശേഖരിച്ച ആ വീട് ഇന്ന് മനോഹരമയൊരു മ്യൂസിയം. അവയുടെ പുരാവസ്തുമൂല്യംതന്നെ കോടികള്‍ മതിക്കും. ഏത് ലേലത്തിലും വന്‍തുക കിട്ടാനിടയുള്ള ഈ അപൂര്‍വശേഖരത്തില്‍ ഒന്നാംലോകയുദ്ധത്തിലുപയോഗിച്ച ആയുധങ്ങളും 1921 കാലത്ത് ബ്രിട്ടീഷുകാരോട് നേര്‍ക്കുനേര്‍ എതിരിട്ട മാപ്പിളപ്പോരാളികളുടെ വാളും ഉറുമിയുമൊക്കെയുണ്ട്.

പൂക്കോട്ടൂര്‍ യുദ്ധത്തില്‍ ഉപയോഗിച്ചതാണീ വാളും ഉറുമിയുമൊക്കെ. ഈ സമ്പന്നതയ്ക്കിടയിലും ചികിത്സയ്ക്ക് പണം തികയാതെ അരിഷ്ടിച്ച് ജീവിക്കുകയാണ് മഹത്തായ അനുഭവങ്ങളുടെ ഉടമയായ സഞ്ചാരി. ഈ മനുഷ്യന്റെ ജീവിതവും തീവ്രാനുഭവങ്ങളും അദ്ദേഹം ശേഖരിച്ച അമൂല്യവസ്തുക്കളും ഏഴു പുസ്തകങ്ങളിലായി ചിതറിക്കിടക്കുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ അപൂര്‍വ സുന്ദരങ്ങളായ യാത്രാവിവരണങ്ങളും ഈ നാടിന്റെ സ്വത്താണെന്ന് തിരിച്ചറിയാന്‍ അധികാരികള്‍ക്ക് എന്നാണ് സന്മനസ്സുണ്ടാവുക?.

(എൻ എസ്‌ സജിത്‌ "ദേശാഭിമാനി' വാരാന്തത്തിൽ എഴുതിയത്‌ , 2015).